Zbog sve veće izloženosti prijetnjama i napadima, zemlje regiona imaće priliku da jačaju svoju bezbjednost učeći od domaćih i evropskih stučnjaka na Regionalnom centru za sajber kapacitete na zapadnom Balkanu (Western Balkans Cyber Capacity Center – WB3C) u Podgorici.
Uprkos tome što su sve zemlje regiona iskazale interesovanje da budu domaćini, Crna Gora se pokazala kao najpogodniji kandidat za sjedište WB3C. Ideja o regionalnom centru za obuku je inače zasnovana na francuskom iskustvu osnivanja sličnih centara u Africi.
“Odluci je pomogla i činjenica da je, od svih zemalja u regionu, Crna Gora najduže u procesu približavanja Evropskoj uniji, koji je 100 odsto usklađen sa Zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU i koji, pored Regionalne škole za javnu upravu (ReSPA), nema sjedište nijedne veće regionalne ili međunarodne organizacije”, pojasnio je za “Eurokaz” slovenački ambassador Gregor Presker.
Pismo namjere povodom osnivanja Centra potpisali su sredinom novembra premijer Dritan Abazović i ambasadori Slovenije i Francuske Kristijan Timonije.
U Vladinoj informacija o osnivanju Regionalnog centra se, između ostalog, ističe da će on imati pravni status međunarodne organizacije, sa ciljem da postepeno bude otvaran i za ostale zemlje regiona koje žele da mu pristupe. U dugoročnom smislu, finansiranje će se vršiti na osnovu godišnjih kontribucija zemalja članica, s obzirom da je zamišljeno da WB3C preraste u samoodrživ i uspješan projekat.
Očekuje se da će WB3C operativno početi da radi sa određenim programima u prvoj polovini 2023. godine, počevši od širenja sajber kulture i podizanja svijesti i jačanja operativnih sposobnosti praktičara, kao i promovisanja regionalne i međunarodne saradnje u oblasti sajber bezbjednosti, sajber kriminala i sajber diplomatije.
“WB3C će prvenstveno biti usmjeren na obuku regionalnih stručnjaka i radiće po principu obuke kao i na osnovu tzv. model edukacije ‘Train-the-Trainer’, a sve u cilju prenošenja relevantnih vještina i znanja”, kazao je Presker, pojašnjavajući da je riječ o državnim službenicima ali i stručnjacima iz privatnog sektora koji rade u oblasti informisanja i komunikacione tehnologije, kritične infrastrukture itd.
Ambasador ističe i da će jedan od ciljeva WB3C biti i uspostavljanje akademske saradnje univerziteta u regionu u vidu studija iz oblasti sajber bezbjednosti.
Odlukom da Naučno-tehnološki park (NTP) bude lokacija Regionalnog centra, Univerzitet Crne Gore je dobio i strateškog partnera u razvoju seta novih multidisciplinarnih studijskih programa iz oblasti sajbersigurnosti i sajberkriminala, informaciono komunikaciono tehnologija, digitalne informacione bezbjednosti, softverske i hardverske zaštite, kao i savremenim politikama upravljanja Internetom prostorom, kazala je za “Eurokaz” Andrea Mihailović, koordinatorka projektnog tima za izradu aplikacije za lokaciju WB3C.
NTP je osnovan u partnerstvu Vlade (57 odsto) i UCG (43 odsto) sa fokusom na kreiranje tehnološko razvojnog centra Crne Gore, koji će svojim različitim programima i aktivnostima pružati odgovarajuću podršku unapređenju inovaciono-preduzetničkog ekosistema u Crnoj Gori, te na taj način doprinijeti bržem ekonomskom razvoju naše zemlje.
“Imajući u vidu da digitalna transformacija i jačanje nacionalnih kapaciteta za suprostavljanje sajber kriminalu kroz edukacije i istraživanja predstavlja jedan od najznačajnijih strateških interesa Crne Gore, UCG će u narednom periodu uspostaviti i niz novih programa cjeloživotnog učenja u skladu sa Strategijom razvoja (2019-2024). U skladu sa tim, kroz uspostavljene memorandume o saradnji sa NVO Cortexom i Upravom za ljudske resurse, UCG nastoji da adekvatno odgovori svim zahtjevima digitalne transformacije i potrebama IKT industrije kao nacionalnim razvojnim prioritetom,” pojašnjava Mihailović.
Ona ističe i da će se edukativni programi sprovoditi sa francuskim, slovenačkim, evropskim i regionalnim stručnjacima, uz podršku dva univerziteta iz Francuske, uključujući Nicu Cote d’Azur i njen Balkanski institut za nauku i inovacije.
Fokus će, između ostalog, biti na razvoju grupe trenera, podizanje opšte svijest sa fokusom na donosioca odluka, rješavanje i prevazilaženje nedostatka vještina za sajber bezbjednost u javnoj administraciji, unapređenje regionalnu saradnju i umrežavanje u oblasti razmjene informacija u slučajevima sajber kriminala i razvoj opšte sajber kulture u skladu sa najsavremenijim EU standardima.
U Vladinoj informaciji o osnivanju WB3C se navodi da su intenzivni sajber napadi na njenu informatičku infrastrukturu i informacionokomunikacionu mrežu organa, koji su se dogodili prethodnih mjeseci, otkrili ranjivosti u segmentu informacione bezbjednosti i činjenicu da se u prethodnom period vrlo malo pažnje poklanjalo razvoju kapaciteta za kvalitetnu sajber odbranu.
Dušan Polović, direktor Direktorata za infrastrukturu, informacionu bezbjednost, digitalizaciju i e-servise u Ministarstvu javne uprave, kazao je da je uspostavljanje WB3C od velikog značaja budući “da smo prepoznali nedostatak kadrovskih kapaciteta u dijelu sajber bezbjednosti, a takođe i u borbi protiv sajber kriminala u našoj državi”. Polović ističe da u Crnoj Gori ujedno imamo i deficit kadrova koji bi mogli vršiti obuke iz ove oblasti.
“Za MJU, kao organ državne uprave nadležan za poslove informacione bezbjednosti, od izuzetnog značaja je da jača svoje kadrovske kapacitete u Direkcijama za infrastrukturu i informacionu bezbjednost kao i za jačanje budućeg G-Soc tima u ministarstvu, kao i kadrove buduće Agencije za sajberbezbjednost, koja će biti formirana u skladu sa najboljim praksama, te nadležnostima definisanim u novom Zakonu o informacionoj bezbjednosti na kome aktivno radimo”, kazao je Polović.
Edukacijom kadrova, očekuje podizanje sajber otpornosti i to ne samo u Vladinim institucijama, već jednako toliko i u sektorima kritične infrastrukture. “Od izuzetne je važnosti u smislu kreiranja Crne Gore kao destinacije za investiciona ulaganja da podignemo stepen sajber bezbjednosti na najviši nivo”, ističe Polović u razgovoru za “Eurokaz”.
Kao prva planirana aktivnost Regionalnog centra predviđena je organizacija ekspertske konferencije, koja bi bila održana krajem aprila 2023. godine.
EUROKAZ