Svakodnevno se suočavamo sa brojnim izazovima poput klimatskih promjena, zagađenja životne sredine, bolesti, ali i neravnomjerne potrošnje prirodnih resursa, čijem rješavanju nauka pruža veliki doprinos. Imajući to na umu, Evropska komisija sve više ističe koncept odgovornog istraživanja i inovacija (RRI – Responsible Research and Innovation) kako bi podstakla i osnažila istraživačku djelatnost koja odgovara na izazove društva, ali je istovremeno i odgovorna ka društvu.
U okviru projekta RRI Tools, alati za odgovorno istraživanje i inovacije, koji finansira Evropska komisija, prikupljen je i razvijen veliki broj primjera dobrih praksi, alata i instrumenata. Kao finalni proizvod nastao je set alatki (engl. RRI Toolkit) – internet platforma sa velikim brojem vodiča, uputstava i primjera iz prakse, koja ima za cilj da svim zainteresovanim stranama pomogne u realizaciji ideje o odgovornom istraživanju i inovacijama. Set alata dostupan je od 7. marta 2016. na sljedećoj adresi: http://www.rri-tools.eu.
Centar za promociju nauke iz Beograda, jedan od inicijalnih partnera projekta RRI Tools, istovremeno ima i ulogu regionalnog koordinatora za Hrvatsku, Crnu Goru, Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, i Srbiju. Među primjerima dobrih praksi, našla su se i dva projekta Centra: SATORI, usmjeren ka uspostavljanju etičkog okvira na nivou Evrope, kao i GenderSTE mreže, koja se zalaže za rodnu ravnopravnost u nauci. Projekat EuroBioAct, koji vodi tim naučnika sa riječkog univerziteta, uvršten je u set alatki kao inspirativna praksa u oblasti procjene bioetičkih standarda.
Čemu služi RRI set alata?
Osnovni cilj ovog seta alatki je da pomogne istraživačima, kreatorima politika, privredi i industriji, obrazovnoj zajednici i organizacijama civilnog društva da usklade proces istraživanja i inovacija sa očekivanjima i stvarnim potrebama društva.
Takođe, set alata nudi odgovore na pitanja koja se tiču dostupnosti podataka, rodne ravnopravnosti u nauci, etičnosti istraživanja, naučnog obrazovanja, upravljanja i učešća javnosti. Finalna verzija seta alatki biće dostupna u julu 2016. godine.
Više o RRI setu alata: http://www.rri-tools.eu/about-rri
Šta čini RRI set alata?
Trenutno, RRI set alata čini 356 različitih primjera dobrih praksi, koje treba da posluže svim zainteresovanim akterima kao pomoć i podrška u osmišljavanju i realizaciji projekata, kao i daljem obučavanju o konceptu odgovornog istraživanja i inovacija.
RRI set alata uključuje:
• primjere dobre prakse;
• uputstva, vodiče, kataloge i baze podataka različitih izvora;
• dodatna dokumenta poput prezentacija, izvještaja, analiza i istraživanja širom Evrope;
• druge evropske projekte koji su rezultirali RRI alatima i
• vodič za samo-refleskiju korisnika (instrument za preispitivanje sopstvene prakse i smjernice za moguće unapređenje)
Kao dopuna ovim instrumentima dostupni su video materijali i prezentacije za početno upoznavanje sa idejom, područjem djelovanja i glavnim aspektima odgovornog istraživanja i inovacija. RRI set alata je osmišljen tako da bude dinamičan i otvoren za cijelu zajednicu.
Set alata: primjeri dobre prakse
Tri odabrane lokalne zajednice u Hrvatskoj nedavno su bile izložene ekološkim prijetnjama, poput mjesta Plomin i Bakar, ili predstavljaju izuzetno vrijedno i osjetljivo ostrvsko područje, poput Malog Lošinja. Na osnovu teorijskih osnova i saznanja stečenih tokom niza radionica, tokom projekta EuroBioAct biće definisani bioetički standardi, tj. skup načela i mjera pravilnog odnosa ljudi prema svom zdravlju, životinjama, biljkama i eko-sistemu u cjelini. Povelja „bioetičkih standarda” mogla bi uticati na podizanje svijesti lokalne zajednice o očuvanju životne sredine i na razvijanje konkretnih smjernica za njen održiv razvoj.
Različiti zakonski okviri koji regulišu naučna istraživanja ponekad se u velikoj mjeri razlikuju, pogotovo između razvijenih i nerazvijenih zemalja. Glavni cilj međunarodnog projekta SATORI je uspostavljanje globalnog okvira na nivou Evrope za ocjenu etičkih standarda i procedura u naučno-istraživačkoj djelatnosti, kako različito postavljeni zakonski okviri ne bi doveli do javljanja neetičkih praksi. Tokom četiri godine trajanja projekta, partneri će nastojati da stvore zajedničku platformu, koja će omogućiti uniformnije i odgovornije postupanje u procesu istraživanja.
GenderSTE (Gender Science, Technology and Engineering) je evropska mreža kreatora i kreatorki politika, i istraživača i istraživačica okupljenih oko ideje ravnopravne zastupljenosti žena u oblastima naučnog istraživanja i inovacija, kao i boljoj integraciji i većem doprinosu rodnih studija u ovoj oblasti. Rad Mreže podržava i finansira COST akcija za međunarodnu saradnju istraživača i istraživačica, naučnika i naučnica, i drugih zainteresovanih strana.
Da li je RRI platforma interaktivna?
RRI set alata je interaktivna platforma otvorena za rastuću evropsku zajednicu korisnika. Priključivanjem ovoj zajednici korisnici će biti u mogućnosti da učestvuju u diskusijama i dobiju pomoć i podršku od drugih članova. Takođe, moći će da doprinesu razvoju RRI platforme svojim alatima i drugim relevantnim materijalima: www.rri-tools.eu/registration
RRI Tools mreža centara
RRI Tools čini 26 partnera, koji putem 19 regionalnih centara pokrivaju čak 30 evropskih zemalja. Lista partnera i regionalnih partnerskih organizacija dostupna je putem sledeće adrese: http://www.rri-tools.eu/who-we-are.
O RRI Tools projektu
RRI Tools projekat traje tri godine (2014-2016) i finansira ga Evropska komisija u okviru Sedmog okvirnog programa (FP7). Cilj projekta je izrada seta digitalnih resursa – seta alata za odgovorno istraživanje i inovacije – kako bi se dalje koristio i implementirao koncept odgovornog istraživanja. Kroz saradnju sa svim zainteresovanim stranama, konačni cilj projekta jeste uspostavljanje šireg kruga korisnika u Evropi, koji će osigurati upotrebu, razvoj i unapređenje seta alatki.
Projekat RRI Tools realizuje konzorcijum od 26 partnera, koji pokrivaju čak 30 zemalja iz Evropskog istraživačkog prostora. Koordinator projekta je “La Caixa” fondacija iz Španije.
Više informacija: www.rri-tools.eu
Stupite u kontakt sa regionalnim koordinatorom i saznajte više detalja o dešavanjima u vašoj zemlji:
Ivana Horvat
Kontakt za medije
Centar za promociju nauke
Beograd, Republika Srbija
Email: ihorvat@cpn.rs
Tel: + 381 11 24 00 260
Dobrivoje Lale Erić
Regionalni koordinator
Centar za promociju nauke
Beograd, Republika Srbija
Email : dleric@cpn.rs
Tel: + 381 11 24 00 260
Budite u toku!
Kako biste bili u toku sa aktuelnim dešavanjima, prijavite se na RRI Tools bilten: http://www.rri-tools.eu/register.
Pratite RRI Tools putem društvenih mreža:
• Facebook: http://www.facebook.com/RRI.Tools.Project
• Twitter: http://twitter.com/RRITools
• LinkedIn: http://www.linkedin.com/groups/RRI-Tools-Fostering-ResponsibleResearch-8111498
