Strategija proširenja za Zapadni Balkan, koju je Evropska komisija usvojila u februaru 2018, ponovila je stav Evropske unije da je državama Zapadnog Balkana mjesto u porodici evropskih zemalja i po prvi put nagovijestila perspektivu u okviru koje se može očekivati naredno proširenje. Nakon predstavljanja Strategije uslijedio je niz važnih događaja, kao što su Samit lidera EU i Zapadnog Balkana u Sofiji i posjete najviših zvaničnika EU državama Zapadnog Balkana, kojima je potvrđena nedvosmislena podrška procesu evropske integracije regiona.
Takođe, ključni politički signal za dalju budućnost Zapadnog Balkana dao je predsjednik Evropske komisije Žan Klod Junker u svom govoru o stanju Unije u septembru 2018. u Evropskom parlamentu. Ovom prilikom predsjednik Junker je podsjetio da EU može izvoziti stabilnost, kao što je to uspješno radila u svim prethodnim proširenjima, te da se EU mora ujediniti sa Zapadnim Balkanom, kako sudbina ovog regiona ne bi zavisila od drugih političkih faktora.
Za Crnu Goru, kao zvaničnog lidera u regionu u oblasti evropskih integracija, jasno prepoznatog i od same Evropske unije, politička podrška predstavlja posebnu odgovornost, imajući u vidu da kao najuspješniji primjer iz regiona ukazuje na konstantan napredak u pregovaračkom procesu utemeljenom na zaslugama.
U izuzetno izazovnim vremenima za EU, u kojima smo i dalje svjedoci bezbjednosnih, političkih i ekonomskih izazova u Evropi, bilo je zahtjevno zadržati fokus Brisela na ispunjavanju pregovaračkih zahtjeva Crne Gore. Svakako, zahvaljujući entuzijazmu svih učesnika u pregovaračkom procesu, danas možemo konstatovati da smo otvorili gotovo sva pregovaračka poglavlja, od kojih su tri privremeno zatvorena. Takođe, za posljednje preostalo poglavlje 8 – Konkurencija, koje je uvijek predstavljalo najveći izazov u prethodnim pregovaračkim procesima s EU, ispunili smo sva početna mjerila, te možemo očekivati otvaranje tokom 2019.
2019. za Vladu predstavlja godinu završne faze pregovaračkog procesa, odnosno postepenog zatvaranja pregovaračkih poglavlja. Koliko će poglavlja biti moguće zatvoriti zavisi od procedura prema Evropskoj komisiji i Savjetu EU, koje moraju da prethode održavanju međuvladinih konferencija na kojima se zvanično privremeno zatvaraju poglavlja. Svakako, Vlada planira intenzivirati aktivnosti u oblastima u kojima smo gotovo ispunili sve obaveze, kako bismo tokom 2019. ostvarili internu spremnost za zatvaranje šest poglavlja i to: 6 – Privredno pravo, 7 – Pravo intelektualne svojine, 10 – Informatičko društvo i mediji, 20 – Preduzetništvo i industrijska politika, 21 – Trans-evropske mreže i 28 – Zaštita potrošača i zdravlja.
Imajući u vidu intenzitet budućih obaveza u pregovaračkom procesu, kao i brojne kadrovske promjene koje su uslijedile nakon prvobitnog formiranja radnih grupa za pregovaračka poglavlja tokom 2012. i 2013, Kolegijum za pregovore je jula 2018. zadužio Kancelariju za evropske integracije da dostavi Vladi na usvajanje predloge odluka za 33 redne grupe. Kako bi optimizovali broj članova radnih grupa, obezbijedili adekvatan forum za budući rad i osigurali neophodnu ekspertizu, Vlada je na predlog Kancelarije za evropske integracije do septembra 2018. donijela 33 odluke o formiranju radnih grupa za vođenje pregorova s EU.
Iako je tendencija bila da se smanji broj članova radnih grupa, Kancelarija za evropske integracije nije željela da dovodi u pitanje učešće predstavnika civilnog sektora, te je svim zainteresovanim stranama omogućila dalji rad u okviru radnih grupa. S tim u vezi, nakon pomenutih izmjena broj članova radnih grupa u pregovaračkoj strukturi je sa 1.394 sveden na 900, uz gotovo nepromijenjen broj predstavnika civilnog društva. Kao i u prethodnoj pregovaračkoj strukturi, radne grupe za vođenje pregovaračkog procesa s EU su, pored predstavnika organa državne uprave, najviše podržane od strane akademske zajednice s 86 predstavnika, kao i nevladinih organizacija sa 76 predstavnika. Kada je u pitanju rodna zastupljenost, 57% članova radnih grupa čine žene, a 43% muškarci u okviru nove pregovaračke strukture.
Transparentan pristup Vlade i uključivanje zainteresovane javnosti u pregovarački proces kroz rad radnih grupa je jedan od razloga kontinuirane podrške javnosti za članstvo Crne Gore u EU, koji, prema posljednjem sprovedenom istraživanju javnog mnjenja, iznosi 65%.
Izvor: Časopis EUROKAZ
Autor: Marko Mrdak, zamjenik glavnog pregovarača za poglavlja pravne tekovine
