Među brojnim obavezama u prvoj godini svog četvorogodišnjeg mandata Ministarstvo evropskih poslova je u septembru pristupilo koordinaciji izrade novog Programa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji (PPCG) čije je usvajanje planirano u januaru 2018.
Program pristupanja predstavlja plan za izradu i utvrđivanje pravnog okvira (zakoni i podzakonski akti), strategijskih planova (strategije i akcioni planovi), kao i potrebe za administrativnim kapacitetima, odnosno planove i potrebe kadrovskog jačanja ili reorganizacije postojećeg kadra unutar sistema na poslovima važnim za evropsku integraciju naše zemlje u narednom trogodišnjem periodu. Adekvatna primjena pravnog okvira i strategijskih planova je nemoguća bez jačanja administrativnih kapaciteta, odnosno sposobnog i spremnog kadra da odgovori svim zahtjevima i izazovima koje proces pristupanja, i kasnijeg članstva nosi sa sobom.
Program pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji (PPCG) 2018 – 2020 je sveobuhvatan dokument koji se odnosi na preuzimanje pravne tekovine Evropske unije, a koji obuhvata obaveze iz 33 pregovaračka poglavlja, koliko ih pregovara Crna Gora. Njegovo usvajanje planirano je uporedo s usvajanjem Srednjoročnog Programa rada Vlade 2018 – 2020, i Programom ekonomskih reformi i sl.
Program pristupanja je po strukturi definisan kao tabelarni prikaz koji pruža kvalitetan pregled relevatnog zakonodavstva za poglavlja, institucije koje su zadužene za njihovo sprovođenje, stepen usklađenosti s pravnom tekovinom EU i rok za potpuno usklađivanje u slučaju djelimične usklađenosti ili neusklađenosti. Sadrži nekoliko segmenata i to: uvod u poglavlje, postojeće stanje, odnosno status u zakonodavnom i strategijskom okviru, i administrativnim kapacitetima, kao i buduće aktivnosti, odnosno plan za prilagođavanje pravnoj tekovini EU.
Već proteklih godina od 2014. kroz sprovođenje Programa pristupanja predano smo izgrađivali pravni i strategijski okvir i jačali administrativne kapacitete u odnosu na obaveze iz pregovaračkog procesa s ciljem preuzimanja evropskih standarda u brojnim oblastima života i postizanja većeg nivoa kvaliteta života građana. Program pristupanja omogućava jasnije, brže i operativnije praćenje koordinaciju i sagledavanje aktivnosti sviih ključnih nosilaca procesa.
Kako bismo na strateški, sveobuhvatan i pregledan način definisali obaveze, obim i dinamiku reformi koje su potrebne za dalje prilagođavanje Crne Gore pravnoj tekovini EU pristupili smo izradi novog Programa pristupanja 2018 – 2020 zbog neophodnosti što preciznijeg planiranja i međusobne koordinacije između različitih institucija. Iako nimalo jednostavan zadatak trogodišnjeg planiranja, ovim dokumentom ćemo okvirno odrediti obaveze koje je potrebno ispuniti do 2020. u cilju postizanja unutrašnje spremnosti za članstvo u EU. Te obaveze podrazumijevaju dalji rad na usklađivanju domaćih propisa s evropskim, i što je još važnije, jačanje kapaciteta za njihovu kvalitetnu primjenu koja donosi vidljive i mjerljive rezultate, odnosno suštinske i mjerljive promjene za građane.
Program pristupanja je, može se reći, prvi document koji objedinjuje sve značajne propise koji se uvezuju s direktivama Evropske unije u jednu cjelinu, a institucijama omogućava međusobno i bolje planiranje i koordinaciju posebno imajući u vidu da neki zakoni i strategijski dokumenti obuhvataju obaveze iz više pregovaračkih poglavlja, u čijem je sprovođenju samim tim uključeno više institucija. Ipak, važno je razumjeti da Program pristupanja nije dokument koji obuhvata cijelu evropsku agendu, već predstavlja potrebu usmjeravanja obaveza u narednim godinama radi balansiranog pregovaranja, odnosno ispunjavanja obaveza.
U izradi dokumenta uključen je veliki broj institucija, a ispred Ministarstva evropskih poslova su uključena četiri direktorata, čije su nadležnosti pravna tekovina, pristupanje Evropskoj uniji, strategijsko planiranje i praćenje sprovođenje strategija, i informisanje i informatička podrška.
Odslikavanje obaveza u svim pregovaračkim poglavljima, te činjenica da se on odnosi na veliki broj institucija ukazuje na važnost ovog dokumenta čija primjena dotiče sve građane od preduzetnika, poljoprivrednika, poslovnu i akademsku zajednicu. Ovo je ujedno jedan od razloga važnosti učešća šire strukture uključujući civilni sektor, odnosno nevladine organzacije. Na ovaj način direktno omogućavamo da građani utiču na proces donošenja odluka, odnosno politika koje ih se tiču, a proces činimo transparentnim i javnim za sve.
Predstavnici NVO koji su ujedno članovi radnih grupa će biti uključeni i kroz rad sektorskih radnih grupa koje će tretirati pitanja po tematici bliskih poglavlja, i to u ranijoj fazi planiranja PPCG nakon definisanja prvog nacrta dokumenta. Ovakav pristup predstavlja novinu u pristupu nastalu zbog potrebe uključivanja zainteresovanih predstavnika civilnog sektora u izradu jednog od najvažnijih strategijskih dokumenta čija će dosljedna i efikasna primjena osigurati uspješan nastavak reformi i dalje napredovanje prema članstvu u EU, kao i na osnovu predloga predstavnika NVO u toku ranijih konsultacija.
Zbog svega navedenog vjerujemo da će nas kvalitetna i sveobuhvatna priprema, a potom posvećena i temeljna realizacija Programa pristupanja značajno približiti evropskim standardima i učvrstiti već dobro trasiran put ka članstvu u Evropskoj uniji.
Program pristupanja Evropskoj uniji 2018 – 2020 možete preuzeti ovdje.
Piše: Marina Vujačić, bivša državna sekretarka u Ministarstvu evropskih poslova
Tekst je objavljen u časopisu Ministarstva evropskih poslova Eurokaz.
