Ovo poglavlje obuhvata pet ključnih oblasti: demografsku i društvenu statistiku; makroekonomsku statistiku, nacionalne račune i strukturalnu biznis statistiku; poslovnu statistiku; statistiku poljoprivrede, šumarstva, ribarstva, životne sredine, registara i klasifikacija i koordinaciju zvaničnog statističkog sistema.

Statistika demografije u okviru društvenih statistika obuhvata statistiku rođenih, umrlih, sklopljenih i razvedenih brakova, migracija, izradu osnovnih demografskih pokazatelja, kao i procjena i projekcija stanovništva. Podaci o vitalnoj statistici (rođeni, umrli) kao i sklopljeni i razvedeni brakovi su jedni od najstarijih podataka kojima se raspolaže i prate se od 1960. godine.

Sistem nacionalnih računa je skup međusobno integrisanih makroekonomskih računa, bilansa i tabela kao i klasifikacija, koji predstavlja statistički okvir za praćenje privrednih kretanja svake zemlje. Međunarodno propisana metodologija za obračun nacionalnih računa je Sistem nacionalnih računa 2008 (SNA 2008) koja pruža detaljan teorijski okvir, dok je za zemlje Evropske unije propisana metodologija Evropski sistem nacionalnih računa (ESA 2010) koja je u potpunosti konzistentna sa SNA 2008 i prilagodjena evropskom okruženju i praksi. Zakonska obaveza svake države članice EU je da poštuje ESA 2010 u svojoj statističkoj praksi.

Statistički biznis registar je pouzdan izvor podataka o populaciji i demografiji poslovnih subjekata. On služi kao okvir za uzimanje uzoraka za sva istraživanja poslovnih statistika u okviru nacionalnog statističkog sistema, obezbijeđuje bazu iz koje se uzimaju adresni podaci za slanje upitnika u statističkim istraživanjima, itd. Jedan takav registar se smatra sistemom koji pretvara podatke iz administrativnih izvora u podatke pogodne za statističku upotrebu.

Odsjek statistike poljoprivrede obuhvata strukturalnu statistiku, statistiku biljne proizvodnje, statistiku stočarstva, agromonetarnu statistiku i statistiku ribarstva. U okviru statistike poljoprivrede učestvuje se u izradi i razvoju metodologija i sprovodjenju istraživanja u oblasti statistike poljoprivrede i ribarstva. Podaci o poljoprivredi prikupljeni su kompleksnim godišnjim izvještajima za koja su metodološka objašnjenja data u odgovarajućim statističkim pod-domenima. Oblast statistike šumarstva učestvuje u izradi i razvoju metodologije za šumarstvo i izrađuje pokazatelje o sječi pojedinih vrsta drveća, proizvodnji šumskih sortimenata i pokazatelja iz uzgoja i zaštite šuma kao i pokazatelja o ulovu i brojnom stanju divljači. Oblast statistike životne sredine učestvuje u izradi i razvoju metodoloških i organizacionih priprema za sprovođenje statističkih istraživanja o korišćenju i zaštiti voda od zagađivanja iz industrije; o sistemima za navodnjavanje; o javnom vodovodu i javnoj kanalizaciji, komunalnom i industrijskom otpadu, razvija i primjenjuje međunarodne harmonizovane statističke standarde za životnu sredinu.

Sistemom zvanične statistike Crne Gore obuhvaćeni su sljedeći proizvođači zvanične statistike: Uprava za statistiku, Centralna banka, Ministarstvo finansija i drugi određeni Programom zvanične statistike 2014 – 2018. Uprava za statistiku je glavni nosilac i diseminator statističkih podatka, kao i odgovorni stručni nosilac, organizator i koordinator sistema zvanične statistike i predstavlja zvaničnu statistiku Crne Gore u međunarodnom statističkom sistemu. U cilju efikasnije koordinacije zvaničnog statističkog sistema, većeg korišćenja administrativnih izvora i smanjenja troškova u Upravi je osnovan je novi Sektor za koordinaciju statističkih izvora podataka. Primarna uloga sektora jeste koordinacija statističkim sistemom odnosno saradnja sa ostalim proizvođačima zvanične statistike, saradnja sa institucijama administrativnih izvora podatka i saradnja sa biznis sektorom, a sve u cilju većeg kvaliteta izvora podatka potrebnih za proizvodnju zvanične statistike.

Kada je otvoreno poglavlje?

Poglavlje 18 – Statistika zvanično je otvoreno 16. decembra 2014. godine na Međuvladinoj konferenciji u Briselu.

Mjerila za zatvaranje?

U poglavlju 18 EK je definisala dva završna mjerila:

1. Crna Gora dostavlja ključne podatke o nacionalnim računima u skladu s Evropskim sistemom nacionalnih i regionalnih računa (ESA) 2010 i drugim relevatnim zahtjevima, zajedno s neophodnim detaljnim opisom korišćenih metodologija.

2. Crna Gora predstavlja Komisiji mapu puta za prenos preostalih tabela iz Programa prenosa podataka ESA 2010 i preostalih metodoloških pitanja.

Završna mjerila u poglavlju 18 – Statistika prevashodno su usmjerena na dostavljanje ključnih tabela u skladu sa (ESA) 2010 i drugim relevantnim zahtjevima u propisanim vremenskim okvirima uz detaljan opis izvora i metoda podataka i zadovoljavanje nivoa kvaliteta podataka u skladu sa Kodeksom evropske prakse. Takođe, Zavod za statistiku definisao je Akcioni plan shodno kojem dostavlja tabele Eurostatu, što će ujedno biti mapa puta koju treba dostaviti od trenutka ispunjenja prvog završnog mjerila odnosno dostavljanja ključnih tabela prema ESA 2010.

Koje su aktivnosti u narednom periodu?

U narednom periodu Crna Gora će biti posvećena ispunjavanju obaveza iz poglavlja 18, prevashodno zadovoljavanju kriterijuma koje je EK postavila za navedena završna mjerila. S obzirom da je riječ o kontinuiranim aktivnostima Crna Gora savkodnevno radi na dostavljanju potrebnih tabela i podataka. Takođe, nastaviće se pripremeza primjenu popisne metodologije zasnovane na registrima za Popis stanovništva 2021. godine, uz maksimalno korišćenje administrativnog registra.

Institucije /organizacije koje učestvuju u pregovaračkoj grupi?

Uprava za statistiku je ključni nosilac i koordinator aktivnosti u okviru pregovaračkog poglavlja 18 – Statistika. Pored navedene institucije članovi Radne grupe 18 su predstavnici Ministarstva finansija, Centralne banke, Uprave carina, Ministarstva unutrašnjih poslova, Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, Ministarstva održivog razvoja i turizma, Instituta za javno zdravlje, kao i predstavnici civilnog sektora i ostalih nadležnih državnih institucija.

Koja je korist za Crnu Goru od ovog poglavlja?

Pregovori u oblasti statistike rezultiraće dostizanjem evropskih standarda, što će rezultirati pouzdanim statističkim podacima značajnim za sve društvene oblasti koje zadovoljavaju potrebe nacionlanih i evropskih institucija, poslovnih subjekata i javnosti uopšte. Naime, studenti, naučno – istraživačke institucije, teoretičari imaće uvid u uporedive i stoga korisnije podatke prilikom istraživanja, dok će građani dobiti širu sliku o brojnim svakodnevnim pojavama iz različitih sfera života.