Podoblasti?

Pravna tekovina EU u ovom poglavlju sastoji se od tri dijela – podoblasti koja se međusobno nadopunjuju:

1. Bezbjednost hrane obuhvata pravila higijene u proizvodnji, preradi i stavljanju u promet hrane i hrane za životinje, zvanične kontrole i mehanizme za osiguranje bezbjednosti hrane.

2. Veterinarstvo obuhvata pravila o prometu životinja i životinjskih proizvoda, zdravlje životinja, zvanične kontrole uvoza proizvoda iz trećih zemalja, kao i praćenje kretanja životinja.

3. Fitosanitarni nadzor obuhvata pravila o kontroli štetnih organizama na biljkama i biljnom materijalu, stavljanje na tržište sredstava za zaštitu bilja, sjemena i sadnog materijala, kontrolе rezidua pesticida u proizvodima biljnog porijekla.

Takođe, ovo poglavlje obuhvata propise koji se odnose na genetski modifikovane organizme.

Do ulaska u EU svaka država kandidat dužna je da preuzme cijelu pravnu tekovinu EU, te mora biti sposobna za njenu potpunu i efikasnu primjenu.

Kada je otvoreno poglavlje?

Pregovaračko poglavlje 12 – Bezbjednost hrane, veterinarstvo i fitosanitarni nadzor je otvoreno na Međuvladinoj konferenciji u Briselu održanoj 30. juna 2016. godine.

Početna mjerila?

Crna Gora je u okviru pregovaračkog poglavlja 12 imala tri početna mjerila i to:

1. Crna Gora treba da usvoji novi zakonski okvir u skladu sa pravnom tekovinom EU i zakonskim odredbama jasno odredi nadležnosti, pogotovo kontrolna tijela.

2. Crna Gora treba da predstavi sveobuhvatnu nacionalnu strategiju, uključujući i akcioni plan, koji će poslužiti kao osnova za prenošenje i primjenu pravne tekovine EU za oblast Bezbjednosti hrane, veterinu i fitosanitarnu politku, uključujući i planove za razvoj relevantnih administrativnih kapaciteta i procjenu potrebnih finansijskih sredstava. Posebnu pažnju treba posvetiti izradi detaljnog akcionog plana za kontrolu i iskorjenjivanje klasične svinjske kuge za domaće i divlje svinje, jednom kada vakcinisanje bude ukinuto.

3. Crna Gora treba da podnese Komisiji klasifikaciju svih objekata za hranu i objekata za rukovanje nusproizvodima životinjskog porijekla, na temelju pravne tekovine EU, koja će poslužiti kao temelj budućeg Nacionalnog programa za unapređenje objekata za hranu i nusproizvode životinjskog porijekla.

Usklađivanjem pravnog okvira u ovom poglavlju sa pravnom tekovinom EU, donošenjem Strategije Crne Gore za transpoziciju i implementaciju pravne tekovine Evropske unije za poglavlje 12 – Bezbjednost hrane, veterinarska i fitosanitarna politika s Opštim akcionim planom i Posebnim akcionim planom za suzbijanje i iskorjenjivanje klasične kuge svinja 10. septembra 2015, te donošenjem Odluke o sprovođenju postupka procjene usaglašenosti s EU zahtjevima (kategorizaciji) odobrenih objekata u poslovanju hranom i objekata za rukovanje nusproizvodima životinjskog porijekla 3. septembra 2014. godine, Crna Gora je ispunila početna mjerila.

Mjerila za zatvaranje?

U okviru pregovaračkog poglavlja 12, Crna Gora ima obavezu da ispuni sledeća završna mjerila:

1. Neophodno je da Crna Gora podnese Evropskoj komisiji odobreni nacionalni program za unapređenje objekata za proizvode životinjskog porijekla, uključujući objekte za nusproizvode životinjskog porijekla. Što se tiče sektora mlijeka, nacionalni program takođe treba uključivati strategiju za upotrebu neusaglašenog sirovog mlijeka

2. Neophodno je da Crna Gora pruži Komisiji garanciju za uspostavljanje sistema kompatibilnog sistema EU za službene kontrole živih životinja i proizvoda životinjskog porijekla, uključujući i njegovo finansiranje

3. Neophodno je da Crna Gora nastavi da uspostavlja i razvija, u skladu s pravnom tekovinom EU, relevantne administrativne strukture, posebno kada je riječ o kontroli bezbjednosti hrane, te nastavlja da jača svoje administrativne kapacitete i infrastrukturu. Crna Gora treba da pokaže da će imati neophodne administrativne kapacitete za pravilno sprovođenje i primjenu cjelokupne pravne tekovine obuhvaćene ovim poglavljem o pristupanju.

Koje su aktivnosti u narednom periodu?

U cilju ispunjenja završnih mjerila Vlada Crne Gore je 12. jula 2017. usvojila Nacionalni program za unapređenje objekata za proizvode životinjskog porijekla i objekata za nusproizvode životinjskog porijekla uz obavezu polugodišnjeg izvještavanja o realizaciji Vlade Crne Gore i Evropske komisije.

Pored toga, Vlada Crne Gore je 21. juna 2018. usvojila Nacionalni program za unapređenje kvaliteta sirovog mlijeka sa planom za postupanje sa neusaglašenim sirovim mlijekom, čime su ispunjene obaveze koje proističu iz prvog završnog mjerila.

Na ispunjenju drugog i trećeg završnog mjerila se radi kontinuirano. Međutim, treba imati u vidu da je ispunjene ovih mjerila izuzetno kompleksno i da su neophodna izdašna finansijska sredstva. Crna Gora svakodnevno ulaže napore u cilju osiguranja efikasne administracije, odgovarajuće infrastrukture, što iziskuje vremenski period od nekoliko godina.

Institucije /organizacije koje učestvuju u pregovaračkoj grupi?

Pregovarač za poglavlje 12, kao i šef Radne grupe 12 su iz Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja Crne Gore, tj. Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, dok je kontakt osoba za Radnu grupu iz Kancelarije za evropske integracije.

Pored predstavnika Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja i Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, kao članovi radne grupe za PP12 su predstavnici sledećih organa i organizacija: Skupština Crne Gore, Ministartsvo finansija, Uprava za statistiku – Monstat, Privredna komora Crne Gore, JU Specijalistička veterinarska laboratorija, Institut za javno zdravlje Crne Gore, Biotehnički fakultet Univerziteta Crne Gore, Farmaceutski fakultet Univerziteta Crne Gore, Fakultet za prehrambenu tehnologiju, bezbjednost hrane i ekologiju Univerziteta Donja Gorica, Agencija za ljekove i medicinska sredstva, Centar za ekotoksikološka ispitivanja DOO, Laboratorija za hemiju mora i okeanografiju u Institutu za biologiju mora, Veterinarska komore Crne Gore, PVU Popović, PVU Animavet, Fru Monte DOO, Mljekara Lazine Šimšić Montmilk, IM Goranović DOO, “Meso-promet” DOO, Montenegro eggs DOO, NVO Mreža za zaštitu pasa i mačaka, “13 Jul Plantaže” AD, Water group DOO, Ekoplant DOO i Višnjić komerc DOO.

Koja je korist za Crnu Goru od ovog poglavlja?

Crna Gora prilagođava svoje standarde evropskim u cilju osiguravanja najvišeg nivoa bezbjednosti hrane, a pored toga crnogorskim proizvođačima omogućuje da razvijaju kapacitete i da jačaju konkurentnost za budući plasman svojih proizvoda.

Ono što je bitno imati na umu kada su u pitanju proizvodi jeste da EU ne ograničava proizvodni proces za potrošnju u domaćinstvima, te će se isti i dalje dalje proizvoditi kao do sada, međutim ukoliko se plasiraju na tržište moraće da zadovolje određene higijenske standarde, a sve u cilju zaštite potrošača. To važi i za tradicionalne proizvode kao što su mlijeko, sir, kajmak i drugi proizvodi koji će se moći plasirati na tržište samo uz poštovanje higijenskih zahtjeva, što će u krajnjem doprinjeti većoj bezbjednosti,a i kvalitetu ovih proizvoda.

Crna Gora će kao rezultat procesa prilagođavanja standardima EU, između ostalog, imati unapređene objekte za proizvodnju i preradu mesa, unapređen uzgoj životinja na farmama, bolje standarde dobrobiti životinja, kontrolisanu upotrebu pesticida u skladu sa standardima EU. Hrana koja se proizvodi u Crnoj Gori imaće slobodan put do evropskih potrošača, a domaćim potrošačima biće garantovani isti visoki standardi bezbednosti hrane koju trenutno imaju evropski potrošači.