Podoblasti?

Pravna tekovina EU koja se odnosi na pregovaračko poglavlja 11, podijeljena je na sledeće podoblasti: horizontalna pitanja, zajednička organizacija tržišta, državna pomoć, ruralni razvoj, politika kvaliteta i organska proizvodnja.

Ciljevi ZPP-a ostvaruju se kroz dva stuba. Prvi stub odnosi se na direktna plaćanja i zajedničku organizaciju tržišta, dok se drugi stub fokusira na politiku ruralnog razvoja. Direktna plaćanja predstavljaju najveću stavku troškova ZPP-a, a osnovna svrha im je podrška poljoprivrednim gazdinstvima i stabilizacija tržišta, uz osiguranje jednakih uslova za plasman poljoprivrednih proizvoda na jedinstveno tržište EU. Politika ruralnog razvoja, kroz podršku ekonomskim i društvenim aktivnostima u ruralnim područjima, ima za cilj poboljšanje kvaliteta života. Mjere iz prvog stuba u potpunosti se finansiraju iz zajedničkog budžeta EU i isplaćuju farmerima (osim određenih mjera u okviru zajedničke organizacije tržišta), dok se mjere iz drugog stuba finansiraju po principu kofinansiranja iz nacionalnih budžeta.

Za pravilno sprovođenje ZPP-a neophodno je ispuniti brojne zahtjeve. Za prvi stub neophodno je uspostavljanje neophodne infrastrukture, kao i osnivanje i jačanje administrativnih struktura kao što su Agencija za plaćanja, koja će obrađivati zahtjeve, vršiti isplate, voditi evidenciju o plaćanjima i kontrolama te osigurati podnošenje dokumenata u skladu sa EU standardima, te Integrisani sistem administracije i kontrole (IAKS). Za drugi stub, neophodno je imati efikasnu administraciju koja će osigurati primjenu pravila u sprovođenju mjera ruralnog razvoja, te procjenu efikasnosti i kvaliteta sprovođenja politike ruralnog razvoja. Osim toga, neophodno je obezbijediti identifikaciju potreba ruralnih područja, izradu, primjenu i upravljanje programima, monitoring, izvještavanje, kontrolu i vrednovanje programa i mjera u okviru istih.

Kada je otvoreno poglavlje?

Pregovaračko poglavlje 11 – Poljoprivreda i ruralni razvoj je otvoreno na Međuvladinoj konferenciji održanoj 13. decembra 2016. godine u Briselu.

Početna mjerila?

Crna Gora je u poglavlju 11 imala jedno početno mjerilo:

1. Crna Gora predstavlja Komisiji sveobuhvatnu nacionalnu strategiju o poljoprivredi i ruralnom razvoju zajedno sa Akcionim planom koji služi kao osnova za prenošenje, sprovođenje i izvršavanje pravne tekovine. Akcionim planom, između ostalog, uključen je razvoj sistema identifikacije poljoprivrednih parcela i jedinstvenog identifikacionog sistema za poljoprivrednike u cilju pripreme za upravljanje i kontrolu poljoprivrednih plaćanja.

Vlada Crne Gore je 25. juna 2015. donijela nacionalnu Strategiju za razvoj poljoprivrede i ruralnih područja, uključujući i Akcioni plan za usklađivanje s pravnom tekovinom Evropske unije i time ispunila uslov za ispunjenje početnog mjerila, što je zvanično potvrđeno 2. marta 2016.

Mjerila za zatvaranje?

U okviru pregovaračkog poglavlja 11, Crna Gora ima obavezu da ispuni sledeća završna mjerila:

1. Neophodno je da Crna Gora podnese implementacioni plan za uspostavljanje Integrisanog administrativnog i kontrolnog sistema (IAKS), koji će biti u potpunosti operativan do dana pristupanja. Plan mora obuhvatiti sve buduće akcije neophodne radi potpunog uspostavljanja svakog pojedinog dijela sistema i njihove međusobne integracije, uključujući prezentaciju trenutnog stanja, buduće ciljeve s jasnim vremenskim rokovima realizacije, plan donošenja zakonodavstva koje nedostaje, precizne proračune neophodnih budžetskih sredstava i ljudskih kapaciteta, kao i identifikaciju mogućih nedostataka, s predlogom odgovarajućih rješenja. Crna Gora mora pokazati zadovoljavajući napredak u osnivanja IAKS-a, uključujući i uspostavljanje Sistema identifikacije zemljišnih parcela (LPIS).
2. Neophodno je da Crna Gora podnese implementacioni plan za uspostavljanje Agencije za plaćanje, koja će biti u potpunosti operativna do datuma pristupanja. Uzimajući u obzir standarde u pogledu nezavisnosti, pouzdanosti, odgovornosti i ispravnoga finansijskog poslovanja, plan treba sadržati prikaz trenutnog stanja, buduće ciljeve s jasnim vremenskim rokovima realizacije, plan donošenja zakonodavstva koje nedostaje, precizne proračune neophodnih budžetskih sredstava i ljudskih kapaciteta, uključujući i planove obuka, kao i identifikaciju mogućih nedostataka, s predlogom odgovarajućih rješenja. Crna Gora mora pokazati zadovoljavajući napredak u osnivanju Agencije za plaćanje.

Imajući u vidu da je IAKS u direktnoj vezi sa uspostavljanjem Agencije za plaćanje, uz sugestiju Evropske komisije (EK) ova dva mjerila posmatramo kao jedno te u cilju ispunjenja Crna Gora priprema jedan dokument.

Koje su aktivnosti u narednom periodu?

Crnu Goru u narednom periodu očekuje usvajanje Implementacionog plana za uspostavljanje Agencije za plaćanja i Integrisanog administrativnog i kontrolnog sistema (IAKS). Pored toga, Crna Gora ulaže napore u pogledu razvoja neophodne infrastrukture kao i jačanja administrativnih kapaciteta buduće Agencije za plaćanja.

Koja je korist za Crnu Goru od ovog poglavlja?

Članstvom u EU crnogorski proizvođači dobijaju značajnu podršku i veću stabilnost tržišta. Jedna od ključnih prednosti ZPP-a je sigurno i dugoročno finansiranje u okviru sedmogodišnjih programskih ciklusa, sa unaprijed definisanim iznosima subvencija za korisnike. Ova podrška se realizuje putem dva glavna fonda EU: Evropskog poljoprivrednog fonda za garancije (EAGF), koji finansira direktna plaćanja i stabilizaciju tržišta, te Evropskog poljoprivrednog fonda za ruralni razvoj (EAFRD), iz kojeg se kofinansiraju mjere modernizacije poljoprivrede, razvoj infrastrukture i održivost ruralnih zajednica. Na ovaj način poljoprivrednici i ostali učesnici u procesu proizvodnje, prerade i plasmana hrane imaju stabilnost u planiranju i vođenju poslovanja.

Podrška malim gazdinstvima je važan aspekt ZPP-a, gdje EU pruža mehanizme koji olakšavaju njihov razvoj i održivost, kroz specifične programe namijenjene njihovim potrebama. Osim toga, subvencije za uvođenje i poštovanje EU standarda u oblasti kvaliteta, sigurnosti hrane, ekološke proizvodnje i zaštite životne sredine dodatno jačaju položaj poljoprivrednika na domaćem i međunarodnom tržištu.

Takođe, često prisutne tvrdnje o ograničenju povećanja proizvodnje nisu tačne. Naprotiv, EU aktivno podržava povećanje proizvodnje i konkurentnost uz istovremeno uvažavanje regionalnih specifičnosti i tradicije, što omogućava lokalnim proizvođačima da unaprijede svoje kapacitete i proizvode, zadržavajući autentičnost.

Pored finansijske podrške, članstvo u EU donosi i stručnu, tehničku i infrastrukturnu pomoć kroz programe obuke, razmjenu iskustava i partnerstva sa poljoprivrednim proizvođačima i institucijama iz drugih zemalja članica. To doprinosi dugoročnoj održivosti i razvoju poljoprivrede i ruralnih zajednica.