Na bečkom samitu ,,Zapadnobalkanske šestorke“ sa zvaničnicima EU, koji bi trebalo da se održi krajem avgusta, predviđeno je konačno utvrđivanje glavne saobraćajne mreže regiona Zapadnog Balkana, a razmatraće se i konkretni infrastrukturni projekti na utvrđenim koridorima. Potvrđivanje auto-puta Bar-Boljare, i u dijalogu sa EU, kao ključnog koridora za Crnu Goru, dodatno nas utemeljuje u neophodnost investiranja u ovakve projekte, koji su od suštinskog i kapitalnog značaja, a koji predstavljaju interes svih građanakazao je u intervjuu za Pobjedu Zoran Vukašinović, šef Radne grupe za pregovaračko poglavlje 21 Transevropske mreže.
POBJEDA: Samit u Beču treba da definiše agendu povezivanja. Koji projekti iz Crne Gore će biti uključeni u agendu?
VUKAŠINOVIĆ: Crna Gora je prezentovala svoje prioritetne pravce za proširenje glavne saobraćajne mreže TEN-T na Zapadni Balkan: SEETO putni pravac 4 auto-put Bar-Boljare (granica sa Srbijom), SEETO putni pravac 1 jadransko-jonski koridor (primorska varijanta, odnosno trasa brze saobraćajnice duž Crnogorskog primorja), SEETO željeznički pravac 4 pruga Bar-Vrbnica (granica sa Srbijom), SEETO željeznički pravac 2 pruga Podgorica-Tirana (veza sa Albanijom), Luka Bar i aerodrom Podgorica.
POBJEDA: Na koliku finansijsku podršku iz EU fondova može računati region?
VUKAŠINOVIĆ: Berlinski proces, koji je otpočeo sastankom predsjednika vlada Zapadnobalkanske šestorke, na poziv njemačke kancelarke Angele Merkel, uz podršku njemačke vlade i od strane najviših zvaničnika Evropske komisije, predstavlja poseban podsticaj trasiranju razvoja infrastrukture u regionu Zapadnog Balkana. Posebno ohrabruje i konkretizacija ove podrške kroz najavljenih milijardu eura ulaganja u glavnu saobraćajnu i energetsku infrastrukturu regiona, u narednih nekoliko godina, kako kroz Zapadnobalkanski investicijski okvir (ZIO), tako i kroz druge instrumente finansiranja od strane EU.
POBJEDA: Ima li Crna Gora kapacitet za kvalitetno definisanje prioritetnih projekata u ovim oblastima?
VUKAŠINOVIĆ: U skladu sa novim metodološkim pristupom Zapadnobalkanskog investicionog okvira, kao glavnog mehanizma posredstvom kojeg će biti implementirana finansijska podrška EU za infrastrukturne projekte u regio nu u narednom sedmogodišnjem periodu, Vlada je 19. februara ove godine formirala Nacionalnu investicionu komisiju (NIK). Osnovni zadatak NIK-a je da, na osnovu predloga resornih ministarstava, sačini predlog sveobuhvatne jedinstvene liste prioritetnih infrastrukturnih projekata na osnovu koje će EK donositi dalje odluke o tome koji će projekti biti finansijski podržani u skladu s definisanim prioritetima na nivou države.
Crna Gora u ovom trenutku sa raspoloživim kapacitetima sprovodi ambiciozan plan neophodan za definisanje prioritetnih projekata, a svakako će se u narednom periodu raditi na usavršavanju i dopuni kapaciteta, kako bi se stvorili preduslovi za realizaciju prioritetnih projekata.
POBJEDA: Ima li procjene koliko bi novca u ovom momentu Crnoj Gori trebalo da se kvalitetno poveže sa Evropom u oblasti saobraćaja, energetike i telekomunikacija?
VUKAŠINOVIĆ: U ovom trenutku je teško dati preciznu procjenu koji je iznos sredstava potreban za kvalitetno povezivanje sa Evropom u sve tri oblasti, iz razloga što je Crna Gora u postupku kandidovanja projekata, kako za izradu projektno-tehničke dokumentacije na osnovu koje se mogu dati preciznije informacije o cijeni koštanja, tako i iznalaženja adekvatnih modela finansiranja i potencijalnih investitora za predložene projekte.
POBJEDA: Postoji li jasna vizija kako povezati Crnu Goru sa ostatkom kontinenta?
VUKAŠINOVIĆ: Kao podrška evropskoj perspektivi zemljama Zapadnog Balkana, koje su pokazale značajan napredak na putu stabilnosti, dobrosusjedskih odnosa i modernizaciji društva i ekonomije, intenzivirana je saradnja sa EU u dijelu nastojanja da se stvore određeni preduslovi za unapređenje saobraćajne povezanosti zemalja regiona međusobno, kao i sa EU. Unapređenje povezanosti upravo predstavlja cilj koji će dovesti do povećanja konkurentnosti regiona, podsticanja rasta i zapošljavanja. U prethodnom periodu je održan niz sastanaka posvećen ovim pitanjima na nivou šefova vlada Zapadnobalkanske šestorke, ministara vanjskih poslova, ekonomije i saobraćaja, sa visokim predstavnicima Evropske komisije.
Crna Gora je potpisnica Memoranduma o razumijevanju za razvoj regionalne saobraćajne mreže u Jugoistočnoj Evropi (SEETO memorandum), u čijoj realizaciji aktivno učestvuje već 10 godina. Memorandum, koji je potpisan u Luksemburgu 11. juna 2004. godine, od strane ministara saobraćaja vlada Crne Gore, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Makedonije, Albanije, Srbije i Kosova, kao i od strane Evropske komisije, predstavlja kamen temeljac politike djelovanja Evropske unije prema zemljama Zapadnog Balkana u oblasti saobraćaja. Misija Memoranduma je saradnja na razvoju glavne i pomoćne infrastrukture na multimodalnoj regionalnoj saobraćajnoj mreži u Jugoistočnoj Evropi i unapređenje politika u ovoj oblasti, u cilju ostvarivanja bržeg progresa u razvoju.
U komunikaciji sa EK, prilikom definisanja glavne mreže u regionu zemlje Zapadnog Balkana su se rukovodile smjernicama i predočenom metodologijom uspostavljanja glavne mreže na teritoriji EU, kao i zahtijevanim tehničkim standardima. Principi kojima je definisan pristup za određivanje glavne mreže EU i prioritetnih projekata na njoj su povezivanje prijestonica EU, glavnih privrednih centara i većih luka.
U cilju povezivanja Crne Gore sa zemljama u okruženju u oblasti elektroenergetike planirana je izgradnja podmorskog 500 kV DC kabla prema Italiji, kao i izgradnja novih interkonektivnih vodova za povezivanje elektroenergetskih sistema Crne Gore i Bosne i Hercegovine i/ili Srbije. Projektom izgradnje Jadransko-jonskog gasovoda (IAP) planirano je da se Crna Gora poveže sa gasovodom koji prolazi kroz Albaniju, Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku. POBJEDA: Koje godine bi Crna Gora mogla biti kvalitetno i savremeno povezana u saobraćaju, energetici i telekomunikacijama sa ostatkom kontinenta?
VUKAŠINOVIĆ: SEETO regionalne učesnice postigle su saglasnost o indikativnom proširenju sveobuhvatne mreže TEN-T na Zapadni Balkan i definisanju TEN-T glavne mreže za region. Osnov za to je TEN-T metodologija koja jasno precizira način definisanja „osnovnog sloja“ (sveobuhvatna mreža) i „prioritetnog sloja“ (glavna mreža).
Dugoročni prioritet (osnovni sloj) sveobuhvatna mreža realizacija do 2050. Srednjoročni prioritet glavna mreža realizacija do 2030. Kratkoročni prioritet koridori glavne mreže unaprijed identifikovani projekti sa čijomrealizacijom treba otpočeti sada (a najkasnije do 2020. godine).
POBJEDA: Koliko će autoput doprinijeti boljoj povezanosti Crne Gore sa regionom i EU s obzirom da već ima ocjena da se možda trebalo sačekati sa ovim skupim projektom?
VUKAŠINOVIĆ: Autoput Bar-Boljare predstavlja saobraćajnu „kičmu” države i doprinijećeboljoj povezanosti Crne Gore sa regionom i zemljama Evropske unije. Izgradnjom autoputa će doći i do povećanja ekonomskog prosperiteta. Uzimajući u obzir konfiguraciju terena i zahtjevnost ovakvog projekta, Crna Gora će izgradnjom auto-puta postati dio evropske saobraćajne porodice u dijelu saobraćajne otvorenosti i uklanjanja saobraćajnih barijera. POBJEDA: Kako EU ocjenjuje napredak Crne Gore u poglavlju 21?
VUKAŠINOVIĆ: Na junskoj Međuvladinoj konferenciji u Luksemburgu ovo pregovaračko poglavlje je otvoreno i zvanični početak pregovora u ovoj oblasti predstavlja osnov za dalje aktivnosti na polju povezivanja.
Crna Gora je u određenoj mjeri usklađena s pravnom tekovinom EU u oblasti transevropskih mreža kroz glavne strategijske dokumente: Strategiju razvoja saobraćaja i Strategiju razvoja energetike. Crna Gora će i ubuduće u prioritetima nastojati da održi kontinuitet i balans između rekonstrukcije i održavanja postojeće infrastrukture i izgradnje nove, s fokusom na rute koje su definisane u indikativnom proširenju transevropske saobraćajne mreže na susjedne zemlje Zapadnog Balkana i koje omogućavaju bolju regionalnu povezanost. Sinhronizovanje naših aktivnosti s aktivnostima zemalja regiona kroz saradnju u okviru SEETO-a i razvojem indikativnog proširenja transevropske saobraćajne mreže na susjedne zemlje Zapadnog Balkana (razvoj infrastrukture, uklanjanje uskih grla i drugih barijera) dovešće do postizanja boljeg ekonomskog rasta i do poboljšanja poslovne konkurentnosti i investicione atraktivnosti. Put prema ekonomskom razvoju opredijeliće i realizacija važnih infrastrukturnih projekata, među kojima je svakako auto-put Bar-Boljare, odnosno SEETO putni pravac 4.
Brži internet veći profit
POBJEDA: U oblasti telekomunikacija koji su ključni projekti planirani za bolju povezanost Crne Gore?
VUKAŠINOVIĆ: Akcenat smo stavili na valorizaciju telekomunikacione infrastrukture, njeno unapređenje i izgradnju, a sve u cilju daljeg razvoja broadbanda širokopojasnog pristupa internetu (tzv. brzi internet), da bi građanima i poslovnim ljudima obezbijedili dobru konekciju, veću brzinu interneta, sa većim protokom, a u krajnjem i nižim cijenama.
Sve su to ciljevi Strategije razvoja informacionog društva 2012-2016, kao i Digitalne agende za Evropu 2020.
Povezivanje kablom sa Italijom krajem 2016.
POBJEDA: U oblasti energetskog transporta koji projekti su planirani u kom roku i koje vrijednosti i koliko će interkonektivni kabl sa Italijom ojačati veze?
VUKAŠINOVIĆ: U oblasti energetskog transporta planirani je projekat povezivanja Crne Gore i Italije podmorskim kablom jednosmjerne struje, vrijednost investicije je oko 850 miliona eura, a rok za realizaciju kraj 2016. U planu je i projekat izgradnje novih interkonektivnih vodova za povezivanje elektroenergetskih sistema Crne Gore i Bosne i Hercegovine i/ili Srbije kao i projekat izgradnje Jadransko-jonskog gasovoda, dužine 530 km, a vrijednost investicije 610,5 miliona eura.
POBJEDA: Koje obaveze stoje pred Crnom Gorom u oblasti stvaranja energetske unije?
VUKAŠINOVIĆ: Crna Gora je članica Energetske zajednice od 2006. godine. Energetika je prepoznata kao jedna od ključnih oblasti za obezbjeđenje budućeg održivog rasta crnogorske ekonomije. Crna Gora je učestvovala u procesu predlaganja i odobravanja projekata od interesa za Energetsku zajednicu. I u budućem periodu Crna Gora će preko Ministarstva ekonomije preduzimati neophodne korake na usavršavanju Energetske unije.
Rekonstrukcija od Vrbnice do Bara koštaće 250 miliona eura
POBJEDA: Kada se očekuje kvalitetna rekonstrukcija pruge u Crnoj Gori i koliko novca je potrebno?
VUKAŠINOVIĆ: Rekonstrukcija željezničke pruge Bar-Beograd nameće se kao projekat od obostranog ekonomskog interesa, a sredstvima koje je donirala Vlada Italije, kompanija Italfer je uradila studiju o tehničko-ekonomskoj izvodljivosti radova vezanih za rekonstrukciju ove željezničke linije. Prema toj studiji, ukupan iznos neophodan za prioritetne radove na crnogorskom dijelu pruge Beograd-Bar iznosi 139 miliona eura.
U posljednjih šest godina intenzivno se radi na realizaciji projekata remonta pruge, finansiranih iz kreditnih aranžmana sa EBRD, EIB, pretpristupnih fondova, i naravno, budžeta Crne Gore. Ukupna vrijednost dosadašnjih ulaganja u ,,barsku prugu” iznosi 50 miliona eura. Kao rezultat ulaganja dobili smo oko 40% remontovane pruge Vrbnica-Bar, odvijanje saobraćaja projektovanim brzinama, odnosno smanjenje vremena putovanja i kašnjenja vozova, a takođe je obuhvaćena i rekonstrukcija dijela signalno-sigurnosnog sistema, telekomunikacione opreme i zamjena djelova kontaktne mreže.
Predviđeno je da se od 2016. do 2025. godine remontuje cjelokupna mreža na ruti 4 (Vrbnica -Bar).
Procijenjeni budžet za taj posao je 250 miliona eura, od čega su nedostajuća sredstva 184,5 miliona eura, a obezbijeđena sredstva 64,5 miliona eura.
Za rekonstrukciju i elektrifikaciju pruge Podgorica – državna granica sa Albanijom (ruta 2), ukupne dužine od 25 km, potrebno je, kako je procijenjeno, 35 miliona eura.
Nikšićka pruga je kompletno remontovana, a barska pruga (naš dio) od granice sa Srbijom do stanice Kolašin (samo gornji stroj).
Izvor: Pobjeda