GOVOR DRŽAVNOG SEKRETARA ZA EVROPSKE INTEGRACIJE I GLAVNOG PREGOVARAČA AMBASADORA ALEKSANDRA ANDRIJE PEJOVIĆA NA OTVARANJU DRUGE SJEDNICE ZAJEDNIČKOG KONSULTATIVNOG ODBORA IZMEĐU CRNE GORE I EU
Uvaženi kopredsjedavajući,
Članovi Zajedničkog konsultativnog odbora,
Dame i gospodo,
Veliko mi je zadovoljstvo što sam u prilici da vas pozdravim i, u ime Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, otvorim drugu sjednicu Zajedničkog konsultativnog odbora između Crne Gore i Komiteta regiona EU.
Dugujem iskrene čestitke i zahvalnost Zajednici opština Crne Gore i ostalim saradnicima na angažmanu i odličnoj organizaciji sjednice koja se po prvi put održava u Crnoj Gori.
Sa zadovoljstvom ističem da je početak rada Zajedničkog konsultativnog odbora između Crne Gore i Komiteta regiona, zaokružio institucionalnu komponentu saradnje s Evropskom unijom u okviru procesa stabilizacije i pridruživanja, ali i doprinio značajnom iskoraku Crne Gore ka Evropskoj uniji.
Promovisanje dijaloga i saradnje regionalnih i lokalnih nivoa vlasti EU s lokanim vlastima Crne Gore, započelo je u najzahtjevnijoj fazi procesa evropske integracije i, na samom početku, iskristalisalo dva ključna cilja: stručno i objektivno praćenje toka pregovaračkog procesa s EU i adekvatnu pripremu lokalnih vlasti Crne Gore za buduće članstvo u Evropskoj uniji (Komitetu regiona). Govorimo o dva komplementarna procesa, koja treba da unaprijede sve nivoe lokalne vlasti Crne Gore do standarda EU, čineci ih transparentnim i bližim građanima.
U prilog riješenosti Crne Gore da odgovorno ispunjava obaveze iz svoje evropske agende, govore, nesumnjivo značajni, pomaci koji su obilježili period od osnivačke sjednice ZKO-a (14. XI 2012.) do danas. Naime, otvorena su i privremeno zatvorena dva pregovaračka poglavlja – 25 Nauka i istraživanje (18. XII 2012.) i 26 – Kultura i obrazovanje (15. IV 2013), formirane su 33 radne grupe i imenovano 10 članova Pregovaračke grupe, proces analitičkih pregleda je završen za čak 22 poglavlja, dok se očekuje da će za preostala poglavlja biti završen do kraja juna.
Trenutno, najveća pažnja u procesu pristupnih pregovora s EU je usmjerena na završetak akcionih planova za poglavlja 23 – Pravosuđe i temeljna prava i 24 – Pravda, sloboda i bezbjednost. Kao što znate, prvi nacrti akcionih planova su objavljeni na sajtu MVPEI kako bi zainteresovana javnost mogla dati komentare, održan je i konsultativni sastanak s civilnim sektorom i međunarodnim organizacijama. Sve komentare i sugestije smo razmotrili i upravo radimo na unaprijeđenoj verziji planova u očekivanju kolega iz Evropske komisije koji treba da dođu u Podgoricu naredne sedmice. Vjerujem da ćemo nakon toga biti u prilici poslati ove akcione planove Vladi kako bi ih usvojila.
Svjesni smo da nas očekuje dug put promjena i prilagođavanja i, upravo, iz zadovoljstva postignutim rezultatima crpimo snagu i elan za dalje i veće pomake. Dalji napredak Crne Gore na putu ka EU uslovljen je unutrašnjom kohezijom svih segmenata njenog društva, odnosno njihovom riješenošću da konstantno izgrađuju i jačaju kapacitete, u skladu s evropskim standardima i vrijednostima.
Stoga je izuzetno važno, proces integracije u Evropsku uniju, shvatiti svojinom cjelokupnog crnogorskog društva, počevši od organa centralnih i lokalnih vlasti do organizacija civilnog društva i građana. U konačnom, koristi i obaveze, koje budu proisticale iz članstva u Evropskoj uniji, jednako ce se ticati svih dijelova našeg društva.
Jačanje kapaciteta lokalnih samouprava ne smije biti stvar želje i osjećaja, već realna potreba i obaveza, koju Crna Gora mora ispuniti zbog sebe, na putu do punopravnog članstva u EU.
U tom pogledu, duboko ohrabrujem svaku inicijativu organa lokalnih vlasti koji smatraju da neposredno mogu doprinijeti daljem toku pregovaračkog procesa, kao i svaku inicijativu kojom mogu doprinijeti povećanju nivoa znanja i svijesti građana o aktuelnom procesu evropske integracije Crne Gore.
Sa zadovoljstvom ističem podatak da u pregovaračkoj strukturi u svojstvu članova radnih grupa za pripremu pregovora o poglavljima: 13 – Ribarstvo, 14 – Saobraćajna politika, 19 – Socijalna politika i zapošljavanje i 22 – Regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata učestvuje ukupno 5 predstavnika lokalnih samouprava Crne Gore.
Uloga lokalne samouprave je izuzetno važna u sprovođenju evropskih politika i postizanju evropskih standarda. Dobar primjer tome je oblast zaštite životne sredine koja sigurno predstavlja jednu od najzahtjevnijih politika Evropske unije u procesu pristupnih pregovora. Prenošenje pravne tekovine, obezbjeđivanje njenog pravilnog sprovođenja i korištenje pristupnih fondova, važan su zadatak, pa nas u tom smislu očekuje veliki izazov. Osnovna pretpostavka za rješavanje ovih problema je upravo postojanje odgovarajućih kapaciteta lokalne samouprave i jasno definisana uloga kao i postojanje odgovarajućih mehanizama vertikalne i horizontalne koordinacije.
Kada je riječ o oblasti životne sredine, opšta karakteristika propisa u ovoj oblasti usvojenih u Crnoj Gori u posljednjih nekoliko godina (u kontekstu usaglašavanja s relevantnim propisima EU), između ostalog, i to što je značajan dio nadležnosti za obavljanje određenih poslova povjeren lokalnoj samoupravi. Aktivnosti lokalne samouprave odnose se na poslove u vezi s procjenom uticaja na životnu sredinu, strateškom procjenom uticaja na životnu sredinu, upravljanje otpadom, buku, industrijsko zagađivanje i sl. Takođe, želim da istaknem da je prošle sedmice održan okrugli sto s predstavnicima lokalne samouprave na temu Izazovi u implementaciji EU propisa u oblasti životne sredine, što govori da je Crna Gora svjesna značaja lokalnih vlasti za ovo pitanje, kao i da svesrdno radi na njihovom uključivanju u proces pregovora.
Nadalje, u okviru poglavlja 20- Preduzetništvo i industrijska politika najznačajnije je istaknuta saradnja s lokalnom samoupravom u oblastima malih i srednjih preduzeća, turizma i građevinarstva. U oblasti MSP, Direkcija za razvoja malih i srednjih preduzeća je pokrenula niz projekata koji se odnose na pružanje poslovnih usluga implementacijom novog modela Biznis centara otvaranjem novih kancelarija na regionalnom i lokalnom nivou, unapređenje postojećih i formiranje novih biznis inkubatora, razvoj klastera u preduzećima u sjevernom regionu i nerazvijenim opštinama u Crnoj Gori, program mreže mentora za žene preduzetnice u Crnoj Gori kao i ostale edukativne projekte od kojih je jedan za obuku nastavnika u 6 gimnazija na sjeveru Crne Gore pod nazivom „Prekogranično preduzetništvo mladih“. U oblasti turizma, Ministarstvo održivog razvoja i turizma koje je nadležno za ovu oblast ima značajnu saradnju s lokalnom samoupravom u sva tri regiona Crne Gore. S tim u vezi, kroz nekoliko primjera definisanih Strategijom razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020. realizovane su aktivnosti na izgradnji regionalnog vodovoda za crnogorsko primorje i izgradnji sistema otpadnih voda za nekoliko crnogorskih opština. Izgrađeni su i centri za obradu otpada u Podgorici i Baru, a planirana je izgradnja centra u Pljevljima. U sljedećoj fazi će se graditi centri za Kotor, Herceg Novi, Nikšić, Berane i Bijelo Polje. Takođe, Strategijom razvoja turizma je definisano šest klastera i dva koridora koji će udruživanjem u klastere omogućiti, odnosno otkloniti slabosti pojedinačnih aktera i doprinijeti većem obimu, kvalitetu i raznovrsnosti u kreiranju turističke ponude.
U oblasti građevinarstva, saradnja na lokalnom nivou je neophodna posebno imajući u vidu trend izgradnje objekata i podatak da građevinarstvo u bruto domaćem proizvodu ima udjela od 4,9%, a analize, koje su rađene za potrebe izrade Strategije, pokazale su da je učešće građevinarstva u ukupnoj ekonomiji Crne Gore oko 10%. Uspostavljen je jednošalterski sistem u resornom ministarstvu, odnosno organu lokalne samouprave za izdavanje urbanističko-tehničkih uslova, kao i građevinske dozvole. Sama reforma postupka izdavanja građevinskih dozvola imala je za cilj pojednostavljenje ovih procedura, a to se ogleda u skraćenju rokova, smanjenju troškova za investitore i postizanju veće efikasnosti državne uprave.
U oblasti obrazovanja realizuje se projekat programa Tempus “Kursevi obuke za javne službe u oblasti održivog razvoja infrastrukture” Cilj projekta je uspostavljanje sistema obuke zaposlenih u organima lokalnih samouprava kroz organizovanje programa obuke u oblasti energetske efikasnosti, održivog razvoja, infrastrukture i dobrog upravljanja. Zajednica opština, koja je jedan od partnera u ovom projektu, je pokrenula ovu inicijativu, i projektom je zamišljeno da zaposleni u svim jedinicama lokalne samouprave prođu ovu vrstu obuke. Trenutno su u toku razgovori predstavnika UCG I lokalnih samouprava kako bi se promovisao značaj edukacije u ovoj oblasti.
U pogledu stepena iskorišćenosti fondova EU na planu razvoja lokalnih samouprava, kojima se Crna Gora priprema za budući pristup kohezivnim i strukturnim fondovima, koristim priliku da ukažem na realizaciju projekta Podrška reformi lokalne samouprave I i II faza (program IPA 2008 i IPA 2010), u kojem učestvuje 14 opština, a ukupan iznos sredstava iz Ipe iznosi preko 5 miliona eura (5.453.585,08).
Takođe, u toku je realizacija projekta Podrška sprovođenju strategije obuke za lokalnu samoupravu koji se finansira sredstvima iz programa IPA 2011 (IPA sredstva 1.200.000 €, kofinansiranje 130.000 €), s ciljem pružanja podrške Zajednici opština za sprovođenje nacionalne trening strategije za lokalne samouprave.
Kada je rijec o realizaciji prekograničnih programa Crne Gore, aktuelno je sprovođenje:
– 5 projekata u okviru prekograničnog programa Albanija – Crna Gora, u kojima učestvuje glavni grad Podgorica i opštine Plav, Andrijevica i Ulcinj;
– 5 projekata iz prekograničnog programa Srbija – Crna Gora, u kojima učestvuju opštine: Bijelo Polje, Nikšić, Pljevlja i Berane i
– 2 projekta u okviru prekograničnog programa Bosna i Hercegovina – Crna Gora, u kojima učestvuju opštine Mojkovac i Plužine.
U okviru Transnacionalnih programa saradnje (Jugoistočna Evropa i Mediteranski program) realizuje se ukupno 5 projekata, u kojima učestvuju glavni grad Podgorica i opštine: Bar, Pljevlja, Ulcinj i Cetinje, a u okviru Jadranskog programa (u oba poziva) realizuje se 11 projekata u kojima učestvuju Glavni grad Podgorica i opštine: Kotor, Bar, Ulcinj, Nikšic i Tivat.
Na samom kraju, osvrnuvši se na principe i djelokrug Komiteta regiona, koji Zajedničkom konsultativnom odboru s Crnom Gorom otvara široki spektar tema za razmjenu mišljenja, nema mjesta sumnji, da vas i danas očekuje uspješan i plodan rad.
Budući da je riječ o oblastima koje, u velikoj mjeri, uključuju i tretiraju značajan dio pravne tekovine o kojoj ce Crna Gora pregovarati s Evropskom unijom želio bih, još jednom da naglasim, da ukupna pregovaračka struktura Crne Gore vjeruje u angažovan i posvećen rad Zajedničkog konsultativnog odbora i računa na njegove profesionalne i objektivne smjernice u daljem toku pregovaračkog procesa Crne Gore s EU.
Želim vam uspješan rad!