Prekogranična saradnja – podsticaj evropskoj integraciji Crne Gore
Nedavno je objavljen Treći poziv za dostavljanje predloga projekata u okviru programa prekogranične saradnje IPA II Crna Gora – Albanija. Sa kolegama iz Albanije kroz Instrument pretpristupne podrške (IPA), koji finansira EU, sarađujemo već 13 godina. Kao rezultat saradnje realizovan je značajan broj projekata koji su doprinijeli kvalitetu života ljudi koji žive u pograničnom području kroz aktivnosti od zajedničkog interesa u oblastima kulturne razmjene, turizma, ekonomske saradnje, zaštite životne sredine, te zapošljavanja i socijalne kohezije.
Poziv, čiji je krajnji rok za podnošenje predloga projekata 13. septembar 2021. godine, je usmjeren na promovisanje odnosno jačanje dobrosusjedskih odnosa i socio-ekonomski razvoj pograničnih regija. Kao tematski prioriteti za koji podnosioci predloga projekata mogu da apliciraju određeni su:
- TP1: Promocija turizma i kulturnog i prirodnog nasljeđa;
- TP2: Zaštita životne sredine, podsticanje prilagođavanja klimatskim promjenama i njihovog smanjenja, sprečavanje i upravljanje rizicima;
- TP3: Podsticanje zapošljavanja, mobilnost radne snage i socijalna i kulturna inkluzija s obje strane granice.
U ovoj fazi, pripremaju se sažete verzije projekata (tzv. concept note), nakon čega će samo oni najuspješniji biti pozvani da podnesu kompletne aplikacije.
Sredstva koja su dostupna u okviru ovog Poziva su značajna i iznose 4,9 miliona eura, te raspoređena između tematskih prioriteta na sljedeći način: (za TP1 – 2,36 miliona eura; TP2 – 1,05 miliona eura; i TP3 – 1,5 miliona eura).
Iznosi bespovratne prodrške za koje je moguće aplicirati se kreću od 200.000,00 do 600.000,00 € za TP1, od 200.000,00 do 500.000,00 € za TP2 i od 200.000,00 do 400.000,00 € TP3. Sredstva su bespovratna, pri čemu Evropska unija obezbjeđuje do 85% ukupne vrijednosti projekta, dok korisnici projekta sufinansiraju preostali iznos.
Poziv je otvoren za pravna lica i neprofitne organizacije koje su osnovane u Crnoj Gori i Albaniji i koje pripadaju sljedećim kategorijama: lokalne uprave i njihove institucije, kulturne i turističke organizacije, udruženja opština, razvojne agencije, lokalne organizacije za podršku poslovanju, nevladine organizacije, javna i privatna tijela koja podržavaju radnu snagu, institucije za stručno i tehničko osposobljavanje, organi i organizacije za zaštitu prirode, javna tijela odgovorna za upravljanje vodama, vatrogasne/hitne službe, škole, fakulteti, univerziteti i istraživački centri, uključujući institucije za stručnu i tehničku obuku.
Ono što je novina ovog Poziva u odnosu na prethodne je, da u cilju podrške razvoju kapaciteta, te sprovođenju javnih politika i upravljanju na lokalnom nivou, svako projektno partnerstvo mora uključivati najmanje jednu javnu ustanovu koja djeluje na lokalnom nivou (u svakoj zemlji), kao partnera ili saradnika na projektu.
Svaki projekat mora imati minimum dva projektna partnera od koji jedan mora biti iz Crne Gore a drugi iz Albanije dok maksimalan broj partnera na projektu iznosi četiri. Vrijeme trajanja projekata u okviru ovog Poziva je ograničeno na period od 18 do 30 mjeseci.
Opštine u kojima se moraju sprovoditi projekte aktivnosti (programsko područje) su sledeće:
- U Crnoj Gori: Andrijevica, Bar, Berane, Budva, Cetinje, Danilovgrad, Gusinje, Petnjica, Plav, Podgorica, Rožaje, Tuzi i Ulcinj;
- U Albaniji: Fuš Arez, Kurbin, Lješ, Malsi e Male, Mirdita, Puka, Skadar, Tropoja i Vau i Dejes.
Kako bi predstavili pravila Poziva i Uputstva za aplikante 16. i 30. jula 2021. godine biće organizovane dvije online informativne sesije sa početkom u 10.00 sati.
Kroz IPA II Program Crna Gora – Albanija do sada finansirano 15 projekata, ukupne vrijednosti 5,3 miliona eura. Program je kroz projekte dao značajne rezultate: izgrađeno 16 zelenih ostrva; nabavljena oprema za komunalna preduzeća; nabavljena oprema za zaštitu od poplava; nabavljena oprema za prognoziranje i sistem ranog upozoravanja; razvijena studija o tradicionalnoj arhitekturi u prekograničnoj oblasti; uređene 4 seoske zajednice; razvijene dvije kulturne rute koje uključuju najmanje 10 tradicionalnih zgrada; izrađen vodič o lokalnoj kuhinji; brendirano 50 lokalnih restorana koji nude tradicionalna jela; razvijene četiri gastronomske rute; nabavljen sadni materijal i prateća oprema za buduće uzgajivače malina; razvijeni osnovni standardi razvoja za različite objekte pogodne za djecu; završeno iskopavanje dva arheološka nalazišta u Crnoj Gori i Albaniji.
Saradnja između Crne Gore i Albanije je posebno važna u kontekstu procesa pristupanja gdje se pruža mogućnost da kroz zajedničko sprovođenje projekata međusobno razmjenjujemo iskustva i znanja, u oblastima od značaja i obostranog interesa. Na taj način pripremamo se za ono što nas očekuje članstvom u EU, tj. za korišćenje izdašnijih fondova koji će nam biti na raspolaganju.
Autorka: Irena Bošković, šefica grupe za programe sa zemljama nečlanicama u Kancelariji za evropske integracije