Strategija Evropske unije za Jadransko-jonski region (EUSAIR), jedna od četiri makroregionalne strategije EU, predstavlja platformu Unije kojom se podržava socioekonomski razvoj Jadransko-jonskog regiona, podstičući saradnju država članica i država kandidata za članstvo u EU.
Glavni cilj Strategije Evropske unije za Jadransko-jonski region (EUSAIR), koja je usvojena na međunarodnoj konferenciji u Briselu, 18. novembra 2014. godine, je da promoviše ekonomski i društveni prosperitet i rast u regionu, kroz unapređenje njene atraktivnosti, konkurentnosti i povezivanja, a prije svega da podstakne integraciju Zapadnog Balkana u EU, što je za Crnu Goru od posebne važnosti.
U sprovođenju Strategije učestvuje deset zemalja: četiri države članice EU – Grčka, Hrvatska, Italija i Slovenija, pet zemalja kandidata za članstvo – Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Srbija i Sjeverna Makedonija, kao i San Marino.
Saradnja se odvija u okviru četiri tematska stuba, koja koordiniraju zemlje članice EUSAIR-a i to:
- Plavi rast (koordinatori: Grčka i Crna Gora)
- Povezivanje regiona (koordinatori: Italija, Sjeverna Makedonija i Srbija)
- Kvalitet životne sredine (koordinatori: Slovenija i Bosna i Hercegovina)
- Održivi turizam (koordinatori: Hrvatska i Albanija)
Za upravljanje Strategijom zadužen je Upravni odbor, koji čine koordinatori tematskih stubova, nacionalni koordinatori i nacionalni koordinatori za fondove Evropske unije, kao i predstavnici Evropske komisije i strateškog projekta „Jedinica za podršku – podrška upravljanju Strategijom Evropske unije za Jadransko-jonski region (EUSAIR)-Facility Point’’.
Na nivou Crne Gore, sprovođenjem Strategije koordiniraju Ministarstvo vanjskih poslova i Ministarstvo evropskih poslova, kao institucije iz kojih su imenovani nacionalni koordinatori, dok u procesu sprovođenja učestvuju resorna ministarstva u čijoj su nadležnosti četiri tematske oblasti koje obuhvata ova makroregionalna strategija.
Proces sprovođenja i koordinacija EUSAIR-a kontinuirano se odvija u okviru nacionalne Radne grupu za sprovođenje EUSAIR-a, u koju su uključeni predstavnici Ministarstva vanjskih poslova, Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija, Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, Ministarstva kapitalnih investicijasaobraćaja, Instituta za biologiju mora, Privredne komore i Nacionalne turističke organizacije. Više informacija o EUSAIR-u može se naći na zvaničnoj internet stranici Strategije.
EUSAIR funkcioniše po sistemu jednogodišnjeg rotirajućeg predsjedavanja. Crna Gora je od juna 2018. do maja 2019. godine bila prva zemlja nečlanica EU koja je predsjedavala EUSAIR-om, što je od velike važnosti kako za Crnu Goru tako i za proces proširenja EU, imajući u vidu da EUSAIR služi kao jedan od mehanizama koji pružaju podršku procesu pristupanja Evropskoj uniji. U fokusu crnogorskog predsjedavanja EUSAIR-om bile su oblast Plavog rasta i Održivog turizma, uspostavljanje finansijskog dijaloga u zemljama koje nisu članice EU, a učestvuju u sprovođenju EUSAIR-a, unapređenje vidljivosti Strategije, jačanje postojećih koordinacionih mehanizama na svim nivoima, kao i stvaranje sinergija sa drugim (regionalnim i ostalim) inicijativama/organizacijama. Crna Gora je uspješno predsjedavanje obilježila organizacijom i održavanjem IV EUSAIR Foruma u Budvi (7-8. maja 2019. godine), koji je okupio više od 600 učesnika iz različitih oblasti i sektora, kao i veliki broj visokih zvanica iz zemlje, regiona i Evropske unije.
Tokom crnogorskog predsjedavanja EUSAIR-om pokrenut je niz inicijativa, od čega je najvažnija bila inicijativa za određivanja makroregionalnih prioriteta u okviru finansijske perspektiveu 2021-2027. U programski dokument za okvir IPA III, Evropska komisija je uvrstila reference vezane za EUSAIR kao ključne prioritete. U pomenutom dokumentu je navedeno da su tematski prioriteti u okviru Trećeg prozora komplementarni s prioritetima nove kohezione politike (pametna, zelena i povezana Evropa), kao i da su povezani sa prioritetima koji su definisani u okviru struktura EUSAIR-a.
Stategijom od juna 2024. do maja 2025. godine predsjedava Grčka.
Kontakti:
Tatjana Bošković, načelnica Direkcije za horizontalna pitanja i makroregionalnu saradnju, email: tatjana.boskovic@mep.gov.me
Miodrag Račeta, projektni službenik, email: miodrag.raceta@mep.gov.me